Stres Twoim sprzymierzeńcem

Termin stres występuje w psychologii i dyscyplinach pokrewnych w dwóch znaczeniach - jako stres biologiczny, czyli zespół niespecyficznych reakcji fizjologicznych organizmu, pojawiających się w odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych (stresorów) oraz stres psychologiczny, tj. reakcja na zmianę w otoczeniu, która u przeciętnego człowieka wywołuje wysoki poziom napięcia emocjonalnego i zakłóca normalne funkcjonowanie. Abstrahując od historycznej dysputy nad istotą stresu obecnie powszechnie uważa się, że w jego definiowaniu należy uwzględniać zarówno czynniki zewnętrzne (stresory), procesy wewnętrzne oraz sposób postrzegania i oceny sytuacji przez człowieka. Z kolei radzenie sobie ze stresem Lazarus definiował jako wysiłki poznawcze i behawioralne ukierunkowane na uporanie się ze specyficznymi wymogami, ocenianymi przez jednostkę jako stresowe.

Wpływ codziennych napięć na dobrostan jednostki zależy w dużym stopniu od częstotliwości, czasu trwania, intensywności oraz indywidualnego znaczenia dla jednostki, a także posiadanych przez człowieka zasobów. Dlatego też aktywność zawodowa przez wielu z nas postrzegana jest jako stresująca. Wymaga szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków, nabywania nowych kompetencji, współpracy z ludźmi. Nowe, trudne zadania, presja czasu, niejasne oczekiwania klientów, przełożonych i współpracowników, konflikty w zespole, brak możliwości podejmowania decyzji powodują, że stres zaczyna niekiedy przekraczać nasze możliwości adaptacyjne, wywierając niebagatelny wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie oraz w efekcie obniżając efektywność pracy.

Jest wiele sposobów na radzenie sobie z nadmiernym napięciem. Kiedy jednak weźmiemy pod uwagę niepowtarzalny splot sytuacji i zdarzeń wywołujących stres, różne znaczenia jakie nadajemy podobnym sprawom oraz indywidulany styl reagowania emocjonalnego okazuje się, że wskazanie uniwersalnej metody radzenia sobie ze stresem staje się niemożliwe. Rozwiązaniem wydaje się być posiadanie w swoim repertuarze wielu metod – tylko takie rozwiązanie pozwala na elastyczne reagowanie adekwatnie do sytuacji – od krótkotrwałej redukcji stresu po zmianę nawyków i postaw związanych z pracą.

Nie zapominajmy także, że stres nie musi być naszym wrogiem. Bywa także cennym sprzymierzeńcem w realizacji ważnych celów zawodowych i życiowych:

• pomaga w szybkim podejmowaniu decyzji, kiedy sytuacja wymaga instynktownej, bezrefleksyjnej reakcji
• pozwala na mobilizację sił mimo dużego zmęczenia, by osiągnąć zamierzony cel
• popycha do podejmowania nowych wyzwań
• chroni przed nadmiernym przeciążeniem organizmu zmuszając do robienia przerw w pracy
• wspomaga procesy uczenia się

Stąd wniosek, że powinniśmy chronić się przed nadmiernym, długotrwałym i niepoddającym się kontroli stresem, wspierać natomiast naturalne mechanizmy przezwyciężania niepokoju, zniechęcenia, czy rutyny, aby stale poszukiwać nowych, inspirujących, ubogacających nasze życie wyzwań.

Opracowanie: Małgorzata Cużytek